Gesprekspunt

“Morals by Agreement” is die standpunt wat Gauthier stel rondom die konsep van die sosiale kontrak. Hierdie standpunt bou voort op die sosiale kontrakteorie wat daarop geskoei is dat enige persoon se moraliteit en of politiese verantwoordelikhede afhanklik is van die kontrak tussen ’n individu (of inhierdie geval ’n groep) en die gemeenskap waarin hulle funksioneer, aldus die Internet Encyclopedia of Philosophy (https://iep.utm.edu/soc-cont/).

Dit is egter belangrik om te noem dat die individu (of groep) net tot hierdie kontrak verbind kan word, as daar ’n nodige en billike verspreiding van sosiale en ekonomiese goedere is (John Rawls – A Theory of Justice).

Gesien in hierdie lig is ’n “nuwe” sosiale kontrak met onderwysers slegs moontlik as hierdie groep individue voorsien word van dít wat nodig is om hulle uitvoering van die kontrak moontlik te maak. Een van die vereistes vir kwaliteitonderwys, is die beskikbaarstel van genoegsame onderwysers om die beste moontlike onderrig te kan lewer. In ’n voordrag op 18 September het dr Dennis Sinyolo, die streeksdirekteur van Education International (‘ninternasionale onderwysersorganisasie) aangedui dat daar voor 2030 ’n behoefte aan 44 miljoen nuwe onderwysers sal ontstaan. Die implikasie, volgens hom, is dat daar jaarliks 15 miljoen nuwe onderwysers in Afrika gewerf behoort te word.  Die implikasie vir Suid-Afrika is dat daar oor die volgende dekade ’n beduidende verhoging van die uitset byonderwyseropleiding moet wees.

Die sosiale kontrak is dus nie ’n formele kontrak tussen die staat (werkgewer) en onderwysers (werknemer - as individu of as groep) nie. Die sosiale kontrak is dus ’n versweë verstandhouding tussen werkgewer en werknemer dat daarw in ruil vir bepaaldevoordele sekere dienste gelewer sal word.

Suid-Afrikaanse navorsing het getoon dat die gemiddelde ouderdom van onderwysers tans 43 jaar is. Die implikasie hiervan is dat Suid-Afrika bo en behalwe die Sub-Sahara streek behoeftes, in effek ’n groter behoefte aan opgeleide onderwysers het, omdat die bestaande onderwyskorps nie aangevul word soos wat persone uit die stelsel uit beweeg nie.

Wat is die impak daarvan as daar nie genoeg onderwysers is nie? Die voorbeeld van die vermindering van die posvoorsieningsmandjie in die Wes-Kaap is hier van toepassing. Die Minister van Onderwys in die provinsie het aangekondig dat meer as 2400 bestaande poste nie in 2025 gevul sal word nie. As daar van die beginsel uitgegaan word dat elkeen van hierdie onderwysers ’n klas van 30 leerders onderrig, beteken dit dat 72 000 leerders geraak word. Wat doen ’n hoof met die verlies van ’n pos? As dit in ’n vak is wat skaars is, beteken dit dat die rooster heringedeel moet word en onderwysers wat moontlik nie ervare is nie, nou hierdie vak moet aanbied. As daar geen geskikte onderwyser is nie, is die implikasie dat kinders nie in dié vak onderrig sal ontvang nie. Waar daar nie ’n onderwyser is nie, word kinders in ander klasse ingedeel wat die grootte van die bestaande klas verhoog.

Navorsing het getoon dat in die Grondslagfase, die onderwyser slegs aan ’n maksimum van 25 leerders kwaliteit onderrig kan verskaf. Dit beteken dat met meer as 25 leerders in die klas kan die onderwyser nie na elke kind se leespogings luister nie en die opvoeder nie ondersteuning kan bied as die leerder sukkel nie, nie ekstra lesse kan gee vir leerders met leerhindernisse nie en ook nie elke leerder se werk kan nagaan om seker te maak dat almal dieselfde uitkoms bereik nie.

’n Onderwyser kan slegs die sosiale kontrak vir kwaliteitonderrig nakom ashy met ’n hanteerbare klasgrootte kan omgaan. Daar is tans ’n verhoogde behoefte dat Suid-Afrika verbeterde internasionale uitkomste op veral die gebied van geletterdheid en gesyferdheid moet toon, maar dit kan net gebeur as daar genoeg onderwysers is om die basiese vaardighede goed vas te lê.

Een van die uitdagings in die voorsiening van genoeg onderwysers, is dat daar nie genoeg kandidate gewerf kan word om as onderwysers opgelei te word nie. Die onderwys was nog altyd ‘n gerespekteerde beroep, waarom sal daar dan ’nskaarste aan onderwysers ontstaan?

Education International dui aan dat onderwysersalarisse steeds van die laagste in die professionele arbeidsklas is. Dié behoefte om ‘n billike lewenstandaard te kan handhaaf het tot gevolg dat goed opgeleide en bekwame onderwysers deur die privaatsektor gewerf word. Veral onderwysers wat tegniese vakke, landbouvakke en ekonomiese vakke aanbied, word hierdeur geraak.

Die emigrasie van onderwysers en verbeterde salarisse vir onderwysgesinne is tans ’n groot uitdaging. Goedgekwalifiseerde en ervare onderwysers word deur lande soos China, Japan en die Arabiese lande gewerf met ‘n beter salarispakket. Die Verenigde State veral, staan bekend as ’n  grootskaalse werwer van opgeleide onderwysers uit Afrika. Die SAOU het in ’n ontleding van ledekansellasies bevind dat  17% van persone aandui dat hulle emigreer en 'n verdere 35% dui aan dat hulle uit die onderwys bedank. (’n Groep van 308 respondente oor 9 maande is as basis gebruik).

’n Verdere rede wat deur onderwysersself berig word, is dat hulle die onderwyssektor verlaat omdat hulle werksomstandighede nie meer geskik is nie. Dit word toegeskryf aan ‘n kurrikulum wat te hoë eise stel in ’n beperkte tydsraam, die aantal assesserings wat op verbetering van leerderprestasie konsentreer eerder as hulle leervlakke en die beperkte tyd wat beskikbaar is om op onderrig te fokus.’n Deel van hierdie probleem is die groot hoeveelhede administrasie wat vereis word. Hierdie administratiewe take sluit verslae oor skriftelike werk, formele assesseringsprogram en rapportering in. Dit verreken nie die onrealistiese eise wat deur distrikte en provinsies gestel word om die prestasie van skole te probeer verbeter nie.

‍