Besinnings oor aktuele aangeleenthede
Menings wat in bydraes op Gesprekspunt uitgespreek word, weerspiëel nie noodwendig die menings en opvattings van die SA Akademie nie.
Die basiese wetenskappe is dit waarvan almal van ons ’n bietjie moet weet om ons wêreld beter te verstaan, terwyl dié wat baie daarvan weet ons lewens aansienlik makliker maak deur die gebruik van die kennis.
’n Goeie begrip van wiskunde, biologie, fisika en chemie help ons om natuurlike verskynsels te verstaan. Die dissiplines is ook die rede waarom ons as mens grootliks ’n gemaklike bestaan op aarde voer. Dink maar net aan die menigtes tegnologieë en produkte wat deur basiese wetenskaplike navorsing ontdek is. Chemiese navorsing het byvoorbeeld bygedra tot die ontwikkeling van landbouchemikalieë soos kunsmis en plaagdoders wat landbou-opbrengste aansienlik verhoog het. Ontdekkings in chemie het ook medikasie vir die behandeling van verskeie siektes opgelewer, terwyl uitvindings in fisika die grondslag gelê het vir die ontwikkeling van elektrisiteit, elektronika, draadlose netwerke en hernubare energieprodukte soos sonpanele enwindturbines. Die grondslag van die rekenaarwetenskappe is wiskunde wat ondermeer vir ons rekenaars, die internet en onlangs skeppende kunsmatige intelligensie soos ChatGPT verskaf het. Dis nog onseker oor presies wat laasgenoemde se impak op ons lewens gaan wees, maar as ons daarmee saamwerk is die kanse op innovering waarskynlik soveel groter. Biologie help met begrip van die meganismes van die menslike liggaam en die siektes waaraan ons blootgestel word, en het tot aansienlike mediese vooruitgang gelei. As voorbeeld hiervan is die entstowwe wat die voorkoms van aansteeklike siektes verminder en siektes soos polio, masels en Covid-19 gestuit en miljoene lewens gered het. Biologiese navorsing het ook die volgende gelewer: antibiotika, insulien geproduseer deurrekombinante DNS-tegnologie en die deel van forensiese wetenskappe wat te makehet met die oplos van misdaad deur DNS-analise.
Kennis verkry uit die basiese wetenskappe het ons so gemaklik gemaak dat die mensdom vele besluite geneem het wat nou die voortbestaan van die aarde bedreig, en dit is weereens die basiese wetenskappe wat oplossings vir die benarde situasie bied. Navorsing in biologie en omgewingswetenskap help ons om die impak van menslike aktiwiteite op die omgewing te bepaal, om volhoubare praktyke te ontwikkel en ondersteun bewaringspogings. Die basiese wetenskappe is dus onmisbaar vir die oorlewing en vooruitgang van die moderne mens. Lande wat in die basiese wetenskappe belê is meer mededingend en op die voorpunt van tegnologiese vooruitgang.
Bykomend tot die groot bydrae tot ons lewenskwaliteit, verseker kennis van basiese wetenskappe dat ons komplekse probeme kan aanpak en oplos, probleme soos klimaatsverandering, energievolhoubaarheid en voedselsekerheid vir die meer as 8 miljard mense op ’n planeet waar meer en meer landbougrond vir bewoning gebruik sal moet word. Die aanleer van die basiese wetenskappe bevorder kritiese denke en probleemoplossingsvaardighede en help ons om bewysgebaseerde oplossings vir komplekse probleme te vind.
Die tema van die 2023 nasionale wetenskapsweek vra dat ons basiese wetenskappe vier en ook onthou hoe Suid-Afrikaanse navorsers deur die studie van basiese wetenskappe gehelp het om bydraes tot die globale samelewing te maak. ’n Suid-Afrikaanse professor in wingerdbou en wynmaak het in 1925 die pinotage-druif uit die kruising van twee verskillende soorte druiwe geskep en sy werk word daagliks wêreldwyd geproe en geniet. ‘Pratley putty’, in Krugersdorp vervaardig, is deur Amerikaanse ruimtereisigers in die laat 1960’s en 1970’s saamgeneem op hul reise ingeval herstelwerk aan dele vandie ruimtetuie nodig sou wees. Meer onlangs het ’n Suid-Afrikaanse professor sementlose beton enomgewingsvriendelike verf vervaardig.
Daar is baie meer voorbeelde van Suid-Afrikaanse innovering gegrond op basiese wetenskapsnavorsing wat beteken dat, al lyk dit baie keer of alles in ons land uitmekaar val, kan ons op basiese wetenskapsnavorsing staat maak om oplossings te vind, ook vir mensgemaakte probleme.